Bakpapier of Bakmat – hoe maak je een duurzame keuze?

Een echte keukenprinses of eh… niet, bakpapier gebruikt vrijwel iedereen wel eens in de keuken. We bakken er koekjes op, vouwen het in het cakeblik of roosteren er groenten op. Maar welke effecten heeft bakpapier op het milieu en zijn er alternatieven?

Voor mijn duurzame gewoonteverandering van februari dit jaar heb ik me op deze vragen gestort en een alternatief uitgeprobeerd. Ik zal alvast een tipje van de sluier oplichten, het bevalt!

Hoe duurzaam is bakpapier?

Het ligt er een beetje aan welk soort bakpapier je gebruikt, maar één ding kunnen we over alle soorten bakpapier zeggen: je kan het niet recyclen. Bakpapier is dus een ‘single-use-product’. We gebruiken het één keer en mieteren het zonder pardon in de prullenbak. Zonde!

Het goede nieuws is dat niet alle soorten bakpapier direct de prullenbak in hoeven. Ongebleekt bakpapier met een siliconen laagje kun je ook composteren.

Ongebleekt bakpapier herken je heel eenvoudig aan de bruine kleur. Gebleekt bakpapier is wit. Het bleken van bakpapier heeft geen enkele functie, het wordt puur gedaan omdat mensen het mooier vinden. Dat vind ik persoonlijk al wat apart en overdreven, maar de effecten blijven daar helaas niet bij. Om bakpapier te bleken worden er namelijk chemicaliën gebruikt. Van die chemicaliën blijft wat aanwezig op het witte bakpapier en dit kan weer afgeven op jouw net heerlijke versgebakken koekjes. Getver!

Naast het wel of niet bleken van het bakpapier is ook het antikleeflaagje van belang. Deze kan gemaakt zijn van siliconen, of van een chemische component met namen als quilon, PFAS en teflon. Bakpapier met een laagje siliconen is aldus gewoon te composteren en niet schadelijk voor je gezondheid. Het bakpapier met een chemisch laagje is niet te composteren en kan wederom chemicaliën in je voedsel achterlaten.

Het gebruik van chemicaliën kan niet alleen slecht zijn voor jouw gezondheid, maar is ook schadelijk voor de gezondheid van onze leefomgeving. Voor bakpapier kunnen we deze chemicaliën zonder enige gevolgen of moeite vermijden, dus waarom zouden we dat niet doen?

Wil je gewoon bakpapier blijven kopen? Koop dan bruin bakpapier en kijk op de verpakking of het antikleeflaagje van siliconen gemaakt is. Je weet dat zeker bij het (prijzige) bakpapier van If You Care (Bij EkoPlaza goedkoper, maar online uitverkocht) dat gemaakt is van FSC gecertificeerd papier en ook een gerecyclede verpakking heeft.

Alternatieven voor bakpapier: de siliconen bakmat

Eerlijk is eerlijk, bakpapier (zeker ongebleekt met een siliconenlaagje) heeft geen dramatische effecten op het milieu. Maar het idee van eenmalig iets gebruiken en er dan klaar mee zijn vind ik steeds onaantrekkelijker. Geef mij maar een product dat ik keer op keer kan gebruiken. Aldus ging ik op onderzoek uit naar de herbruikbare bakmat!

Ze zijn inmiddels op allemaal plekken verkrijgbaar, van de Hema tot de Sostrene Grene. Maar ik zal je eerlijk zeggen – deze opties heb ik niet eens overwogen. Ook in veel van de bakmatten die nu op de markt zijn zit toch iets van PFAS of Teflon. Zoals je eerder al las wil je dat liever niet met je koekjes mixen en ook niet onnodig in onze leefomgeving brengen. Daar komt nog bij dat ik online al las over de grote verschillen die je kan merken in je baksels afhankelijk van de bakmat. In het weekend ben ik eens gezellig naar de kookwinkel gegaan en heb ik daar gevraagd naar de verschillende bakmatten. Een zeer behulpzame jongeman vertelde mij daar dat je in ieder geval altijd moest gaan voor de bakmatten met minuscule gaatjes erin. Die laten wat lucht door en geven je baksel extra knapperigheid. Hij had veel ervaring in de horeca en gaf aan dat ze die daar ook altijd gebruikten. Kijk! Ik ben dol op mond-op-mond reclame en nam zijn advies dan ook aan en ben uiteindelijk gegaan voor twee verschillende bakmatten van SILPAT.

SILPAT is een Frans merk dat je verleidt met fancy woorden en teksten zoals ‘dit is wat ze eisen in de professionele Franse keuken’. Hun matten heten dan ook ‘Perfect Cooking mat’ en gaan 3000 (!!!) bakbeurten mee. Ik ging voor de standaard perfect cooking mat én een ‘Boulangerie-mat’. De eerste heeft al een geweven structuur met zulke miniscule gaatjes dat je ze niet eens ziet. Hier werd ik in de winkel op gewezen. De boulangerie mat heeft ook daadwerkelijk zichtbare en voelbare gaatjes en is ideaal voor ‘the crusty finish’. Iets wat je echt wilt bij je brood, vandaar de naam. In Nederland is SILPAT wat lastiger te verkrijgen, ik heb het voordeel van Franse familie, heb je dat niet dan is het merk Silikomart een goede optie, ook zij hebben een broodbakmat variant, deze variant is toch wel mijn favoriet.

Hoe bevalt dit “herbruikbare bakpapier”?

Ik heb beide matten voor van alles en nog wat gebruikt en ben echt heel erg enthousiast. Ik verwachte dat de boulangerie-mat door de gaatjes wellicht vet of vocht (uit mijn geroosterde aubergines bijvoorbeeld) zou lekken in de oven. Dat is bij alle keren gebruiken niet gebeurd! Ik snap nog steeds niet hoe, but I’ll take it. De knapperigheid van mijn producten is top, het is makkelijk van de mat af te halen en deze doe ik gewoon in de vaatwasser, maar ze zijn ook met een afwasborstel binnen enkele momenten schoon.  Online las ik dat enkele mensen klagen over een siliconen nasmaakje bij het gebruik van siliconenbakmiddelen. Hier heb ik niets van gemerkt. Mijn producten komen juist lekkerder uit de oven. Ook heb ik de siliconenmat al eens gebruikt om een ovenschaal af te dekken zodat de bovenkant niet zou verbranden. Dubbel handig dus!

Bijkomend voordeel is dat ik nooit meer, nadat ik de oven al heb aangezet, erachter hoef te komen dat het bakpapier op is.

Mijn advies; doe met me mee en stop met het weggooien van al dan niet duurzaam bakpapier. Gebruik een mooie bakmat, met heerlijk resultaat, tot wel 3000 keer.

Bronnen:

https://www.beeco.green/facts/is-greaseproof-paper-recyclable/
https://mindseteco.co/tin-foil-alternatives/
https://us.silpat.com/